Brexit deal haalt deel onzekerheid weg
Na uitgebreide bilaterale onderhandelingen hebben het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie een vrijhandelsovereenkomst bereikt, slechts enkele dagen voor de uiterste deadline. Het handelsakkoord haalt de onzekerheid over een mogelijke no-deal Brexit weg en daarmee ook het risico dat handel zou terugvallen op standaard WTO-regels. Bij dit goede nieuws moeten we wel bedenken dat er nog steeds economische kosten gepaard gaan met Brexit en daaruit logistieke uitdagingen voor bedrijven voortvloeien. De vrijhandelsovereenkomst (Free Trade Agreement) voorziet in tariefvrije bilaterale handel in goederen en bevat ook bepalingen over samenwerking in internationale veiligheid. Er is echter weinig geregeld voor diensten, die 80% van de Britse economie en 45% van de totale Britse export uitmaken. Het VK moest in de onderhandelingen belangrijke concessies doen rond afdrachten aan de EU, de Ierse grens, en het gelijke speelveld op het vlak van internationale handel. Aan de andere kant heeft het VK zijn zin gekregen om het Europese Hof van Justitie buiten de handelsovereenkomst te houden. Beide partijen moesten concessies doen op het politiek gevoelige dossier van de visserijrechten, wat voor veel onrust in de visserij-industrie zorgde.
Ondertussen is het onvermijdelijk dat er als gevolg van de Brexit meer verstoringen en bureaucratie zullen zijn, bijvoorbeeld rond oorsprongsregels van goederen die de grens passeren. Dit zijn productspecifieke eisen waar exporteurs aan moeten voldoen in ruil voor lagere invoertarieven. Onduidelijkheid hierover resulteerde in december tot vertragingen in havens. De korte overtochten vanuit Kent lieten een scherpe daling (50%) van het verkeer zien in de periode na Kerstmis, terwijl het verkeersvolume van en naar Britse havens begin januari lager was dan het gemiddelde in dezelfde periode in 2020. Er blijven zorgen over de logistiek op de langere termijn. Zo maken bedrijven melding van problemen met de toegang tot transitdocumentatie en de softwareproblemen bij de Britse douane. De handel wordt verder bemoeilijkt doordat voor transporteurs een negatieve Covid-test vereist is.
De economische gevolgen van Brexit worden overschaduwd door de aanhoudende impact van Covid-19, met name in Groot-Brittannië, maar ook op het Europese vasteland. Lockdown-maatregelen leiden tot een trager economisch herstel, wat goed zichtbaar is in het eerste kwartaal van 2021. De bbp-groei in de eurozone zal dit jaar naar verwachting slechts gedeeltelijk herstellen tot 4,2%, na een zeer diepe recessie in 2020 (-7,1%). Het VK zal dit jaar waarschijnlijk een relatief bescheiden economisch herstel van 5,4% laten zien, na een krimp van 10,0% in 2020. Verwacht wordt dat de bedrijfsinvesteringen in het VK in 2021 gematigd zullen groeien, na een forse dip in 2020.
De nasleep van Covid-19, samen met de handelsfricties na de Brexit, zal waarschijnlijk leiden tot een sterke stijging van het aantal bedrijfsfaillissementen in het VK in 2021. Ook in de meeste EU-lidstaten valt dit jaar een toename van faillissementen te verwachten, zij het in de meeste landen gematigder dan in het VK.
De impact van Brexit op faillissementen is het sterkst in landen met sterke handelsrelaties met het VK, zoals Ierland. De impact van Brexit op faillissementen voor andere belangrijke handelspartners, zoals België, Nederland en Denemarken, evenals de rest van Europa, zal naar verwachting zichtbaar, maar beperkt zijn. Wat dat betreft is de impact van Covid-19 op faillissementen een stuk groter. De toename in het aantal bedrijfsfaillissementen die we voor het Europese vasteland verwachten, wordt dan ook vooral gedreven door de economische impact van Covid-19.
Theo Smid - Econoom