COP27: waarom de klimaatdiscussie zo belangrijk is
Afgelopen november was de badplaats Sharm-el-Sheikh het centrum van VN-klimaatonderhandelingen.
Van 8 tot 19 november was het dagelijks een komen en gaan van overheden, internationale organisaties, maatschappelijke organisaties en kennisinstituten uit bijna 200 landen. Het doel: komen tot verdergaande klimaatafspraken voor de aanpak van de klimaatcrisis, want dat is hard nodig. De wereldwijde CO2-emissies stijgen nog steeds en de tijd die we hebben om binnen het 1,5 graad scenario van IPCC te blijven, dringt. Naast de formele onderhandelingen is zo’n COP ook een plek waar kennis wordt gedeeld, partnerschappen worden gesloten en klimaatactie wordt getoond. Atradius DSB was in Sharm-el-Sheikh tussen 8 en 15 november j.l. De indrukken waren veelzijdig en zeer nuttig.
Klimaatfinanciering blijft achter
De belangrijkste boodschap van deze COP is de dringende noodzaak om de klimaatfinanciering voor zowel mitigatie als aanpassing aan de klimaatverandering snel op te voeren. Volgens het nieuwe rapport "Climate Finance for Climate Action" van de London School of Economics (LSE), in opdracht van de COP Presidency Egypte, is er tegen 2030 jaarlijks USD 1 biljoen (!) aan externe financiering nodig voor opkomende landen en ontwikkelingslanden. Wat duidelijk is, is dat alle financiële actoren – publieke en commerciële banken, particuliere sector en filantropen - moeten samenwerken, ervaringen uitwisselen, coördineren en creatief zijn in het combineren van nieuwe en bestaande financiële instrumenten om dit te laten slagen: debt swaps-for-nature, first loss-garanties, verzekering tegen politieke risico's - ze moeten allemaal mee met de "financiële mix". Een grote rol ook voor ‘blended finance’ (publiek-privaat) oplossingen om risico’s van financiering en investeringen te verlagen.
Kansen pakken in energietransitie
Op Finance Day werd ook het “Guidebook for Just Financing” gepresenteerd. Op initiatief van Egypte en o.a. in samenwerking met Wereldbank, OESO en VN is het klimaatfinancieringslandschap in kaart gebracht. Het rapport biedt concrete handvaten en een raamwerk voor klimaatfinanciering en heeft ook aandacht voor de rol van Export Credit Agencies (ECA’s) in het mobiliseren van kapitaal voor klimaatprojecten. Een belangrijk signaal dat ECA’s steeds meer worden gezien als actor binnen de publieke klimaatfinanciering.
Afrika en klimaatadaptatie
Bijzonder aan COP27 was dat deze plaatsvond op het Afrikaans continent en met veel aandacht voor klimaatadaptatie. De effecten van de klimaatverandering treffen namelijk de zuidelijke landen het hardst en om deze reden dient naast het terugdringen van de uitstoot aan broeikasgassen ook geïnvesteerd te worden in klimaatadaptatie. Helaas loopt financiering voor klimaatadaptatie erg achter. Dit is onterecht. Global Centre on Adaptation (GCA) benadrukte wederom dat de benodigde kosten voor klimaatadaptie USD 1.3 biljoen uiteindelijk USD 7.3 biljoen aan baten opleveren, omdat onze leefomgeving beter beschermd is tegen zeespiegelstijging, overstromingen, droogte en bosbranden. Om investeringen bijv. op het Afrikaanse continent van de grond te krijgen werd tijdens de COP veel gesproken over de een zogenaamde nexus van Water, Energy en Food (WEF). Een aanpak die niet nieuw is maar wel kansrijk om te zorgen dat toegang tot schone energie, drinkwater en voedsel bij projectontwikkeling goed wordt geborgd. Juist door niet sectoraal naar projectontwikkeling te kijken, maar vanuit de ‘nexus’ op regionaal niveau gelijktijdig te investeren, wordt er een win-win situatie gecreëerd en tijd bespaard.
Denk hierbij aan slimme gebiedsgerichte aanpak voor drinkwater- en landbouwprojecten in combinatie met schone energie, met in tijde van overschot een energievoorziening en in tijden van schaarste een betrouwbare bron van water en voedsel. Ook het hergebruik van afval en de toepassing van natuurgerichte oplossingen spelen hierin een centrale rol. Met het oog op de groei van de bevolking op het Afrikaans continent (verdubbeling per 2050) is de toepassing van de WEF-nexus bij projectontwikkeling van groot belang.
Stoppen met fossiel
Vorig jaar op COP26 ondertekende Nederland naar aanleiding van het Britse initiatief de verklaring om te stoppen met steun voor de internationale fossiele energiesector. Na bijna een jaar van uitwerking werd vlak voor COP27 het voorgestelde beleid met de Tweede Kamer gedeeld en is inmiddels het initiatief omgedoopt tot Clean Energy Transition Partnership (CETP). Het beleid zal per 1 januari 2023 van kracht worden en van toepassing zijn op de publieke exportkredietverzekering (ekv). Op COP27 heeft Minister Jetten namens het kabinet dit beleid toegelicht en kracht bijgezet. Inmiddels zijn meer dan 39 landen aangesloten bij de Clean Energy Transition Partnership. Ook riep hij andere landen op om zich bij dit initiatief aan te sluiten om de publieke steun aan fossiele projecten af te bouwen. Helaas zijn er in de eindverklaring van COP27 geen verdere aanscherpingen gedaan voor de afbouw van fossiele brandstoffen.
De volgende klimaattop, COP28, vindt van 30 november tot 12 december 2023 plaats in de Verenigde Arabische Emiraten.
Ingeborg van den Nieuwendijk - Deputy Head Strategy & International
Arjen Walbroek - Senior Lead Sustainability
