Stagflatie 'light'
Een ongekende mix van uitdagingen brengt de wereldeconomie in 2023 op de rand van een recessie.
Hardnekkige inflatie is de belangrijkste factor die de groei drukt. We bevinden ons nu in een gevreesde 'stagflatie'-realiteit - een realiteit die wordt gekenmerkt door een lage bbp-groei en hoge prijsstijgingen.
Volgens onze voorspellingen zal de wereldwijde bbp-groei afnemen tot 1,2% in 2023, tegen 2,9% in 2022. De vertraging is breed gedragen en wordt voornamelijk veroorzaakt door de crisis in de kosten van levensonderhoud in ontwikkelde economieën, verkrappende financiële omstandigheden, de aanhoudende oorlog in Oekraïne en aanhoudende effecten van de pandemie. Deze neergang zou echter van relatief korte duur moeten zijn, aangezien terugzakkende bestedingen de prijzen laten afkoelen, waarmee de stagflatie in de loop van 2023 wegebt. We verwachten dat de wereldwijde economische groei in 2024 weer aantrekt met 2,9%.
Inflatoire druk neemt af in 2023
Wij verwachten dat de wereldwijde inflatie haar hoogtepunt heeft bereikt en dat 2023 in het teken zal staan van ‘desinflatie’ (een afnemend inflatietempo). Een verkrappend monetair beleid vermindert de druk aan de vraagzijde van de economie en de verwachting is dat knelpunten in de toeleveringsketen geleidelijk gaan afnemen. De energie- en voedselprijzen zullen echter volatiel blijven zolang de oorlog in Oekraïne voortduurt. Per saldo levert dit in 2023 nog steeds een bovengemiddeld hoge inflatie op, maar wel een lagere dan in 2022. We voorspellen voor 2022 een gemiddelde inflatie van 7,9%, gevolgd door 5,3% in 2023.
Groei wereldhandel valt terug
De wereldhandelsgroei valt, na een sterk herstel in 2021, in 2022 en komende jaren terug naar niveaus die dichter bij de groei van het mondiale bbp liggen. Voorspellende indicatoren zoals exportorders wijzen op een sterke vertraging van de handelsgroei in de tweede helft van 2022, met slechts een beperkt herstel in 2023. Er zijn verschillende factoren die de handelsgroei drukken, zoals de lage wereldwijde bbp-groei, de verminderde handel tussen West-Europa en Rusland en het zero-covid beleid in China. Wij voorspellen dat de wereldhandel in 2022 met zo’n 3% toeneemt en in 2023 met slechts 1,5%. In 2024 is er zicht op herstel naar zo’n 2,5% tot 3%.
Ontwikkelde markten: inflatieproblemen houden aan
De groei in ontwikkelde economieën stokt in 2023 als gevolg van de energiecrisis, na een toch al magere groei in 2022. Verschillende belangrijke geavanceerde markten – de VS, het VK en de eurozone – zullen naar verwachting in 2023 in een recessie belanden. Snel stijgende energiekosten dwingen overheden om huishoudens te compenseren, wat zowel in 2022 als 2023 nog resulteert in een ruim fiscaal beleid. Centrale banken daarentegen zijn begonnen met het verkrappen van het monetaire beleid om de hoge inflatie tegen te gaan.
Eurozone
We verwachten dat het eurozone-bbp in 2023 met 0,1% krimpt, na een stijging van 3,1% in 2022. De regio kampt met een aantal tegenzittende factoren, met name sterk gestegen energieprijzen, terwijl de voordelen van het heropenen van economieën na corona grotendeels zijn uitgeput. Zowel de industrie als de dienstensector zien de groei in 2023 vertragen. De hoge inflatie leidt in veel eurozone landen tot een scherpe daling van de reële lonen (nominale lonen gecorrigeerd voor inflatie). Per saldo leidt dit tot een zeer beperkte (0,1%) consumptiegroei in 2023. Om de inflatie te beteugelen is de Europese Centrale Bank bezig de rentetarieven te verhogen. De overheidsbegrotingen blijven voorlopig tekorten noteren. In 2023 loopt het tekort weer iets op, aangezien Europese overheden (gerichte) fiscale steun verlenen om huishoudens te beschermen tegen stijgende energieprijzen. Voor 2024 voorspellen we een licht economisch herstel (2,1%) naarmate de negatieve effecten van de oorlog in Oekraïne afnemen.
Verenigde Staten
Na een groei van 1,8% in 2022 verwachten we een economische krimp van 0,4% in 2023. Stijgende prijzen en hogere rentetarieven drukken de binnenlandse vraag, terwijl de exportgroei terugvalt door de zwakke wereldwijde groei. De consumptiegroei hield zich in 2022 goed, dankzij de krappe arbeidsmarkt en het interen door huishoudens op hun coronabesparingen. Wel begint door de hoge inflatie, stijgende rentetarieven en groeiend pessimisme de klad te komen in de consumptiegroei. In de eerste helft van 2023 verwachten wij zelfs een kortstondige krimp van de consumptie. Gezien de veerkracht van de consumentenbestedingen verwachten we echter dat de recessie volgend jaar mild zal blijven. In 2024 voorspellen we een bescheiden economisch herstel van 1,4%.
Opkomende markten: krappere financiële condities
We verwachten dat de bbp-groei in opkomende markten zal vertragen tot 2,9% in 2023, vergeleken met 3,6% in 2022. Opkomende markten kregen al relatief snel na corona te maken met krappere financiële condities, veroorzaakt door monetaire verkrapping in zowel de eigen regio als in ontwikkelde markten. Het hogere renteklimaat bedreigt de schuldhoudbaarheid van lage-inkomenslanden en ontwikkelingslanden, die vaker een hoge private schuld of overheidsschuld hebben. Netto importeurs van voedsel en energie zullen in 2023 bovendien last blijven houden van de relatief hoge prijsniveaus.
Opkomend Azië blijft de snelst groeiende regio in 2023 (4,4%). Oost-Europa ontsnapt in 2023 ternauwernood aan een recessie, ondanks de krimp in Rusland en de forse groeivertraging in Turkije. Latijns-Amerikaanse centrale banken liepen voorop bij monetaire verkrapping in 2021.
Nu de inflatie al aanzienlijk is gedaald, zijn de reële rentetarieven (nominale rentetarieven minus inflatie) weer positief in de grotere Latam landen, wat de groei in 2023 drukt. Voor 2024 zijn de vooruitzichten over de hele linie beter voor opkomende markten, dankzij een aantrekkende binnenlandse vraag en een beter internationaal klimaat.
Neerwaarts scenario: sterke stagflatie
Het neerwaartse scenario voor onze vooruitzichten baseert zich op het verder uit de hand lopen van de inflatie, veroorzaakt door nieuwe energieprijsschokken en het ontstaan van een loon-prijsspiraal. Dit dwingt monetaire beleidsmakers tot het verder verhogen van de rente en leidt tot een diepere wereldwijde recessie. In zo'n scenario verwachten we dat de wereldwijde groei in 2023 zal halveren, tot 0,6% (in plaats van de 1,2% onder het basisscenario). Het bbp in de VS zal eind 2023 zelfs 2,3% lager komen te liggen dan onder het basisscenario, en dat van de eurozone 1,5%.
Theo Smid - Senior Economist