Colombia: een belangrijke investeringspartner

Het jongste OESO-lid Colombia is een belangrijke investeringspartner voor Nederlandse bedrijven. Maar het exportpotentieel naar het derde grote land in Latijns-Amerika lijkt onderbenut. Uitdagingen zijn er zeker, zoals op het gebied van de veiligheidssituatie. En natuurlijk is ook Colombia geraakt door de coronacrisis. Maar het is goed in staat de schok op te vangen en er zijn voldoende redenen om dit land op de lijst van potentiële exportbestemmingen te zetten. Eind april verwelkomde de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) Colombia als haar 37e lidstaat. Dit was de kroon op twee decennia van solide macro-economisch en marktvriendelijk beleid dat de autoriteiten, ongeacht de politieke kleur, voerden na de economische crisis van eind jaren 90. Er werden vrijhandelsakkoorden gesloten met onder andere de Verenigde Staten (2011) en de Europese Unie (2013).

werd de veiligheidssituatie verbeterd. In november 2016 sloten de regering en de belangrijkste guerrillagroepering FARC na vier jaar van onderhandelen een historisch vredesakkoord. Hiermee werd een belangrijke stap gezet richting een einde aan het gewapende conflict dat het land ruim 50 jaar in zijn greep hield. De FARC legde de wapens neer en werd in 2017 een politieke partij. Ze won tijdens de verkiezingen van 2018 onvoldoende stemmen om op eigen kracht in het parlement te komen. Toch is de FARC daarin vertegenwoordigd (met vijf zetels in beide kamers), omdat dit was afgesproken in het vredesakkoord. De toegenomen politieke stabiliteit, het solide macro-economische beleid, het aantrekkelijke ondernemingsklimaat, de vrijhandelsakkoorden en de verbeterde veiligheidssituatie legden de Colombiaanse economie geen windeieren. De investeringen en export namen toe, en ook toeristen weten het land steeds beter te vinden. Dat laatste werd ook geholpen door het

Nederlandse TV-programma ‘Wie is de mol’, dat zich in 2019 afspeelde in Colombia. Het land werd een van de snelst groeiende economieën van Latijns-Amerika, met een gemiddelde jaarlijkse groei van bijna 4% tussen 2000-2019. De inflatie daalde en beweegt zich al ruim een decennium binnen de langetermijndoelstelling van 2-4%. Ook de kredietwaardigheid van de overheid verbeterde: sinds 2011 heeft de overheid zogenaamde investment grade ratings bij de drie belangrijkste rating agencies. Het grondstoffenrijke Colombia, met een bevolking van 50 miljoen (het derde grote land in Latijns-Amerika na Brazilië en Mexico) en een snelgroeiende middenklasse, is dan ook een aantrekkelijke handels- en investeringspartner voor Nederlandse bedrijven. Nu al is Nederland de vierde grote investeerder in Colombia, na de VS, Spanje en Chili, en de zesde bestemming van Colombiaanse export ter wereld, na de VS, China en buurlanden Panama, Ecuador en Brazilië. Dit laatste weerspiegelt ook de functie van Rotterdam als doorvoerhaven naar de rest van Europa.

Maar iets meer dan de helft van de €1,2 miljard aan Colombiaanse export naar Nederland is voor ons land bestemd.

De export van Nederland naar Colombia oogt echter vrij klein. In 2019 exporteerden Nederlandse bedrijven voor zo’n €450 miljoen aan goederen naar Colombia, minder dan naar het kleinere Chili (€686 miljoen) en maar 0,1% van de totale export van Nederland. Dit is vergelijkbaar met de export vanuit de hele EU naar Colombia, maar het aandeel van Nederland in de export van de EU naar Colombia is gedaald naar 7,5% in 2019 (van 9% in 2013, toen het vrijhandelsakkoord tussen de EU en Colombia werd gesloten). Nederlandse bedrijven exporteren nu vooral chemische producten, machines en voedingsmiddelen naar Colombia. Er liggen kansen in de ontwikkeling van de beloftevolle Colombiaanse agrarische sector, die wordt ondersteund met een grootschalig investeringsprogramma in infrastructuur. Die ontwikkeling is een van de speerpunten van het vredesakkoord. Onderdeel daarvan is ondersteuning van boeren bij de overstap van de verbouw van coca en marihuana in de gebieden die onder controle van de FARC stonden, naar legale gewassen.

De landhervormingen en investeringen in infrastructuur zijn ook belangrijk om de economie te diversifiëren en minder afhankelijk te maken van grondstoffen, met name olie. Grondstoffen zijn nu goed voor ruim 50% van de export van goederen en diensten van Colombia; 60% hiervan bestaat uit olie. Dit wordt ook weerspiegeld in de export van Colombia naar Nederland, die voor een belangrijk deel bestaat uit fossiele brandstoffen (40%) en verder uit voedsel (25%) en plantaardige oliën (20%; vooral palmolie). Hiermee komen we op de uitdagingen voor de Colombiaanse autoriteiten. Diversificatie van de economie is namelijk ook nodig voor stabiele en duurzame economische groei. De afhankelijkheid van fossiele brandstoffen maakt de Colombiaanse economie kwetsbaar voor prijsschokken, zoals bleek na de olieprijsschok in 2014/15. Sindsdien kwakkelt de economische groei en loopt de werkloosheid weer op tot ruim 10%. Door moeizame implementatie van het vredesakkoord, gaat de diversificatie traag en houdt het geweld in delen van Colombia aan.

De andere grote guerrillagroep, de ELN, heeft de positie van de FARC na diens vertrek namelijk deels overgenomen en vecht met andere gewapende groepen om de controle over de cocaverbouw, -laboratoria en transportroutes. Vredesbesprekingen met de ELN zijn vorig jaar helaas stukgelopen. Onvrede over de hoge werkloosheid en de moeizame implementatie van het vredesakkoord, leidden eind 2019 tot massale protesten, die over het algemeen overigens vreedzaam verliepen. Een andere uitdaging vormen de 1,8 miljoen vluchtelingen uit het door crisis geplaagde buurland Venezuela. Dat aantal zal verder toenemen, door de covid-19 pandemie. Die raakt ook de Colombiaanse economie hard. Door snel handelen slaagde de overheid erin de verspreiding van het virus relatief beperkt te houden. Maar de economie zal door de pandemie dit jaar voor het eerst sinds 1999 krimpen.

Colombia is echter goed in staat om de schok op te vangen, onder andere omdat de wisselkoers als schokbreker kan worden gebruikt. Voor volgend jaar wordt een relatief krachtig herstel van de economie verwacht. Het investeringsprogramma in de infrastructuur draagt daaraan bij. De grootste uitdaging voor de Colombiaanse autoriteiten blijft het implementeren van het vredesakkoord en het beëindigen van het geweld. Het landenbeleid is open zonder beperkingen. Wel dient rekening te worden gehouden met de veiligheidssituatie. Handige websites voor zakendoen in Colombia:

Greetje Frankena, Senior Economist