Ekv & Oekraine: Ondersteuning voor wederopbouw
Interview met Roderick van Schreven, Speciaal Gezant voor Oekraïne, BHOS
Derde steunpakket voor Oekraïne
Op 6 oktober 2023 kondigde de overheid het derde steunpakket voor Oekraïne aan van €102 miljoen euro: €42 miljoen voor herstel en hervormingen in bevrijde gebieden en €60 miljoen voor de exportkredietverzekering gericht op de wederopbouw en investeringen in de Oekraïense economie. Een bijzondere regeling die Nederlandse exporteurs de mogelijkheden moet geven om zaken te doen met Oekraïense kopers.
Wij spraken met Roderick van Schreven, sinds 23 juli 2023 Speciaal Gezant voor Oekraïne bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij is een topdiplomaat met ervaring als ambassadeur in het Midden-Oosten, de Verenigde Naties en de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in Genéve.
Wat houdt de functie van speciaal gezant in?
Roderick van Schreven: “Een speciaal gezant is een ambassadeur die Nederland vertegenwoordigt op bepaalde focusthema’s. Zo hebben we dat bijvoorbeeld ook op het gebied van water en mensenrechten. In het geval van Oekraïne is het bijzondere ervan dat de rol echt gericht is op de economische relatie die we hebben met het land. Onderdeel van mijn werkzaamheden is internationaal overleg op diplomatiek niveau, met overheden maar uiteraard ook veel direct met Nederlandse en Oekraïense bedrijven. Die bezoek ik dan ook. Wij zijn overigens niet het enige land met een gezant zoals ik. Onderling hebben we nauw contact. En dat is erg nuttig. Hoe ga je om met veiligheidsaspecten en hoe betrek je de juiste bedrijven? Polen (KUKE) en Denemarken (EIFO) hebben bijvoorbeeld net zoals wij nu een hele effectieve aanpak op het gebied van exportkredieten. Van die ervaringen leren wij weer.”
Hoe helpt Nederland Oekraïne al?
“Nederland is wereldwijd één van de grootste individuele donoren aan Oekraïne. Sinds de inval begin 2022 zijn er wereldwijd al vele miljarden gecommitteerd om Oekraïne bij te staan in deze moeilijke tijd. Wij onderscheiden twee soorten hulp: militair en non-militair. Militaire hulp gaat over wapens en munitie. Non-militaire hulp bestaat uit begrotingssteun en zaken gericht op kritiek herstel, wederopbouw en humanitaire hulp. Voor beide soorten geldt dat veel van het geld via bestaande kanalen gaat. Denk bijvoorbeeld aan multilaterale organisaties zoals het IMF, de Wereldbank en de European Bank for Reconstruction & Development (EBRD) en de Europese Investeringsbank (EIB) die gespecialiseerd zijn in langetermijnfinancieringen voor kwetsbare landen. Nederland onderscheidt zich ook in zijn directe hulp: giften die naar vooraf bepaalde doelen gaan, zoals het in stand houden en versterken van het energienet, ziekenhuizen maar ook voedselvoorzieningen en cybersecurity.”
Welke beweegredenen zitten er achter onze hulp?
“We waren er vroeg bij om Oekraïne te steunen in deze oorlog en dat is niet voor niks. Denk aan de annexatie van de Krim in 2014 en zeker ook de ramp met MH-17. Wat ook speelt is de concrete wens van Oekraïne om toe te treden tot de EU. Dat willen we steunen maar voordat het zover is, moet de Oekraïense welvaart omhoog. Als die laag blijft, zal dat de Europese markt bij een lidmaatschap niet ten goede komen. Gelukkig zijn de Oekraïners ontzettend gedreven en zijn er veel succesvolle bedrijven. Er is veel ervaring in de zware industrie en natuurlijk de expertise in IT en cyberveiligheid, die behoren tot de wereldwijde top. Ik ben daarom optimistisch. Als je Kyiv bezoekt, merk je meteen dat het gewoon een volledig functionerende metropool is, ondanks het gevaar.”
Welke rol ziet u voor Nederlandse exporteurs?
“Oekraïne is al veel langer een belangrijke handelspartner voor Nederland en veel andere Europese landen. De uitwisseling die we hebben op het gebied van landbouw is van hoog niveau. We hebben in 2023 de Ukraine Partnership Facility (UPF) gelanceerd met €25 miljoen euro aan subsidies voor Nederlandse organisaties die willen helpen. Zeer succesvol, want we hebben zoveel aanvragen binnengekregen dat er wordt nagedacht over een vervolg. De UPF is gericht op de economische sectoren water, agrifood en gezondheidszorg. Het gaat bijvoorbeeld om pootaardappelen, drinkwaterinstallaties en versterking/verwarming van kassen. Ik spreek veel Nederlandse ondernemers en het enthousiasme is groot. Veel hebben al ervaring met Oekraïense zakenrelaties, of hebben al langer contact. Ook de Oekraïners zelf, als potentiële partners van onze bedrijven, zijn erg gedreven. Niemand gaat wachten totdat de oorlog voorbij is. Uiteraard begrijp ik ook dat de drempel hoog ligt. En juist daarom stellen we een breed palet aan regelingen beschikbaar en gaan we dat gesprek aan.”
Hoe zit het met de risico’s?
“Laat er geen misverstand over bestaan: Oekraïne is in staat van oorlog. Het vernietigingsrisico is echt. Toch doen we een beroep op onze bedrijven om bij te dragen aan de wederopbouw. De bedrijven die ik heb gesproken hebben mij oprecht laten zien dat ze hun kennis en kunde willen inzetten voor een hoger doel. Die maatschappelijke daadkracht heeft mij positief verrast en motiveert mij om nog meer ondernemers te bereiken die echt iets kunnen betekenen voor het land. De ekv is bij uitstek geschikt om met uitdagende economische omstandigheden om te gaan en dat nodige duwtje te geven voor kostbare investeringen door partijen in Oekraïne. Het mooie hieraan is dat dit niet op zichzelf staat; uiteindelijk willen we allemaal dat alles weer op gang komt en ook de rol voor de private sector en handelsstromen toeneemt. Tot die tijd zullen we als overheid helpen waar we kunnen.”
Exporteren met de ekv naar Oekraïne. Hoe werkt het?
- De overheid heeft €60 miljoen beschikbaar gesteld om betalingsrisico’s te dekken voor exporttransacties naar Oekraïne.
- In de praktijk kan hiermee het dubbele, namelijk €120 miljoen, aan exporttransacties mogelijk gemaakt worden.
- De faciliteit is bedoeld voor exporttransacties die bijdragen aan de wederopbouw.
- Transacties zullen beoordeeld worden op de gebruikelijke risico’s: financieel, milieu- en sociaal en compliance.
- Aanvragen zijn welkom van zowel mkb als grootbedrijf voor alle gebruikelijke producten, met mogelijk een maximum per transactie gezien de limiet van €60 miljoen.
- Ook transacties met een looptijd korter dan één jaar komen voor dekking in aanmerking.
Neem vooral contact met Niek van der Beek, Deputy Head of SME’s & Business Development, bij Atradius Dutch State Business via info.dsb@atradius.com