AI als motor van economische groei: de VS versnellen, Europa blijft achter
AI-investeringen als tijdelijke schokdemper
In 2025 heeft de wereldeconomie zich veerkrachtiger getoond dan velen aan het begin van het jaar hadden verwacht. Die veerkracht is echter geen weerspiegeling van breed gedragen structurele kracht, maar het resultaat van een uitzonderlijk geconcentreerde investeringsgolf in kunstmatige intelligentie (AI). Met name in de Verenigde Staten heeft deze investeringsdynamiek een bepalende rol gespeeld in het dempen van de negatieve effecten van handelsspanningen, geopolitieke onzekerheid en hogere tarieven. Tegelijkertijd legt zij een groeiende kloof bloot tussen de VS en Europa, niet alleen in tempo, maar vooral in schaal, samenhang en macro-economische doorwerking.
De Atradius DSB Economic Outlook – December 2025 laat zien dat AI-investeringen in de VS in korte tijd zijn uitgegroeid tot een dominante groeifactor. Waar eerdere technologische innovaties zich geleidelijk verspreidden over sectoren en regio’s, manifesteert AI zich nu vooral via grootschalige investeringen in infrastructuur: datacenters, halfgeleiders, energievoorziening en digitale netwerken. Deze investeringen hebben directe effecten op economische activiteit, handel en werkgelegenheid, maar maken de groeidynamiek ook eenzijdiger en kwetsbaarder.
De Amerikaanse economie: groei op twee snelheden
De Verenigde Staten vormen het epicentrum van de huidige AI-investeringsgolf. In 2025 zijn de investeringen in AI-gerelateerde infrastructuur sterk toegenomen, met een directe bijdrage aan het bruto binnenlands product. De bouw van datacenters, de vraag naar geavanceerde chips en de uitbreiding van elektriciteitsnetwerken hebben geleid tot een forse impuls voor de industrie, de technologiesector en aanverwante diensten.
Deze ontwikkeling maskeert echter een onderliggend spanningsveld. Buiten de AI-sector vertoont de Amerikaanse economie tekenen van afkoeling. Handelstarieven drukken op koopkracht en investeringsbereidheid, terwijl onzekerheid over handelsbeleid en geopolitiek het vertrouwen van bedrijven en consumenten aantast. Het resultaat is een economie die steeds duidelijker op twee snelheden draait: een snelgroeiende, kapitaalintensieve technologiesector naast een bredere economie die aan momentum verliest.
Het Atradius-rapport benadrukt dat deze asymmetrie de VS tegelijk sterker en kwetsbaarder maakt. Zolang de AI-investeringsgolf aanhoudt, blijft de economische groei overeind. Maar de afhankelijkheid van één dominante groeimotor vergroot de gevoeligheid voor sentimentomslagen, financiële correcties en beleidsveranderingen. In dat opzicht verschilt de huidige situatie wezenlijk van een breed gedragen conjunctureel herstel.
""In tegenstelling tot de Amerikaanse ervaring van een door technologische investeringen aangestuurde expansie, verwachten we niet dat AI een belangrijke motor zal zijn voor economische groei op korte termijn in Europa.” — Dana Bodnar, Senior Econoom Atradius DSB.
Europa: structurele achterstand, geen tijdelijke dip
Tegenover de Amerikaanse versnelling staat een Europees groeibeeld dat zichtbaar achterblijft. In Europa ontbreekt vooralsnog de schaal en strategische samenhang die nodig zijn om AI-investeringen snel en met merkbare macro-economische impact te laten doorwerken. Kapitaalmarkten zijn versnipperd, investeringsbeslissingen blijven grotendeels nationaal georganiseerd en de uitrol van grootschalige digitale en energie-infrastructuur verloopt traag en gefaseerd.
Het gevolg is dat AI in Europa wel wordt toegepast, maar nog nauwelijks terug te zien is in de macro cijfers. Bedrijven integreren AI steeds vaker in diensten en geavanceerde productieprocessen, maar doen dat binnen een investeringskader dat onvoldoende kritische massa creëert. Productiviteitswinsten blijven daardoor gefragmenteerd en stapelen zich slechts langzaam op. Zolang die schaal ontbreekt, vertaalt technologische adoptie zich niet in een zichtbare versnelling van het Europese groeipad.
Dit beeld geldt ook voor Nederland. Hoewel Nederlandse bedrijven actief experimenteren met en investeren in AI-toepassingen, blijven de randvoorwaarden achter. Beperkingen in energie-infrastructuur, een gefragmenteerd investeringslandschap en regelgeving die onvoldoende aansluit bij snelgroeiende technologiebedrijven remmen de opschaling.
Zoals John Lorié, Chief Economist bij Atradius DSB, benadrukt: "Het is cruciaal dat het Nederlandse bedrijfsleven plannen maakt om haar positie in deze markt te versterken. Wil Nederland niet achterblijven, dan zijn een eigen AI-infrastructuur en betere regelgeving voor AI-startups nodig."
Gevolgen voor handel en export
De AI-gedreven groei heeft in 2025 geleid tot een tijdelijke opleving van de wereldhandel, vooral door de sterke vraag naar AI-gerelateerde goederen. Landen die zijn ingebed in deze waardeketens – zoals Taiwan, Vietnam en Mexico – profiteren zichtbaar. Europa importeert vooral AI-goederen, maar in een veel lager tempo dan de Verenigde Staten.
Voor exportfinanciering en publieke exportkredietinstrumenten is dit een duidelijk waarschuwingssignaal. De toekomstige groei van de wereldhandel kan niet langer als vanzelfsprekend worden beschouwd en zal steeds sterker worden bepaald door technologische positionering, toegang tot kapitaal en strategische beleidskeuzes. Kunstmatige intelligentie fungeert daarbij niet uitsluitend als motor voor innovatie en efficiëntie, maar verandert ook wezenlijk de onderliggende risicodynamiek van exportprojecten. Rendementen, concurrentievermogen en de langetermijnbestendigheid van handelsstromen hangen in toenemende mate af van de mate waarin economieën en bedrijven zijn verankerd in kapitaalintensieve, technologiegedreven waardeketens.
Vooruitblik: een strategisch kruispunt
De analyses in de Economic Outlook leiden tot een duidelijke conclusie: AI fungeert momenteel als een krachtige, maar eenzijdige motor van economische groei. Voor de VS biedt dit op korte termijn steun, maar vergroot het ook de afhankelijkheid van één sector. Voor Europa markeert deze ontwikkeling een strategisch kruispunt.
Zonder substantiële versnelling in investeringen dreigt de AI-kloof zich te bestendigen en door te werken in het groeivermogen van de Europese economie. Snellere adoptie kan productiviteit verhogen, maar zal zonder schaal en samenhang onvoldoende zijn om het verschil te overbruggen. De keuzes die Europa nu maakt, bepalen daarmee niet alleen het toekomstige groeipad, maar ook de positie van de regio in een steeds technologischer en competitiever wereldsysteem.
AI redt de wereldeconomie niet structureel, maar herverdeelt wel de economische kaarten. Wie investeert, versnelt. Wie afwacht, verliest terrein.
Sheylla Batista - New Business Marketing