Monetair beleid drukt groei in 2024
De wereldeconomie is in 2023 veerkrachtiger gebleken dan gedacht, voornamelijk als gevolg van de sterke Amerikaanse consumentenbestedingen en het herstel van de dienstensector na de pandemie. De vooruitzichten voor 2024 zijn echter minder gunstig.
Volgens onze voorspellingen zal de wereldwijde bbp-groei in 2023 uitkomen op 2,6%, een opwaartse bijstelling van 0,4% vergeleken met een half jaar geleden. De wereldwijde groei vertraagt in 2024 naar verwachting tot 2,1%. De veerkracht van de Amerikaanse consument heeft zijn grenzen bereikt en het herstel van de dienstensector is bijna voltooid. Het toerisme en internationale reizen zijn alweer sterk aangetrokken en zullen in het komende jaar een minder sterke groeistimulans zijn. Dit terwijl het effect van de verkrapping van het monetair beleid nog voelbaar zijn. Voor 2025 verwachten wij dat de groei zich herstelt naar 2,6% door een versoepeling van het monetaire beleid en een daling van de inflatie. De groei zal naar historische maatstaven echter zwak blijven.
Inflatie is over haar hoogtepunt heen
De inflatie nam in 2023 over de gehele linie af in de belangrijkste ontwikkelde markten. De energiecomponent heeft de afgelopen maanden negatief bijgedragen aan de totale inflatie in de Verenigde Staten en de eurozone. Ook andere inflatiecomponenten – voedsel, diensten en goederen – verliezen duidelijk aan momentum. Maar de kerninflatie, die energie en voedsel uitsluit, is hardnekkig, vooral in de VS. In 2024 verwachten wij een verdere daling van de totale inflatie en de kerninflatie omdat de monetaire verkrapping op de vraag drukt. Waarschijnlijk zal er in de eurozone iets eerder dan in de VS sprake zijn van een monetaire versoepeling, in vorm van renteverlagingen door de centrale bank, maar waarschijnlijk niet voor het voorjaar van 2024.
Groei wereldhandel valt terug
Atradius voorspelt dat de groei van de wereldhandel vertraagt van 3,0% in 2022 naar 0,8% in 2023. De handelsgroei in 2023 is lager dan eerder verwacht, omdat het beëindigen van het ‘zero Covid-19’-beleid in China niet de gehoopte impuls gaf aan de export. Bovendien bevindt de maakindustrie zich in een recessie, vooral in Europa. Voor 2024 voorspellen wij een herstel van de handelsgroei tot 2,5% naarmate deze factoren afnemen. Onze voorspelling komt overeen met de observatie dat de relatie tussen de handelsgroei en de bbp-groei is gestabiliseerd naar 1:1. De handelsgroei wordt beperkt door toenemend protectionisme en geopolitieke onzekerheid.
Ontwikkelde markten: de rekt lijkt eruit
Wij schatten dat de bbp-groei in de ontwikkelde markten in 2023 1,6% zal bedragen. De impact van eerdere renteverhogingen van het monetair beleid begint steeds meer zijn tol te eisen, nu het sentiment onder consumenten en bedrijven laag is en er een vertraging van de vraag wordt verwacht. De verwachting is dat de groei in 2024 met 0,9% zeer gematigd zal blijven. Voor 2025 ziet het groeibeeld er iets beter uit. Een dalende inflatie zal de koopkracht van de consument verbeteren. Ook een milde monetaire versoepeling zal de groei ondersteunen.
Eurozone: zwakke groei verwacht
De eurozone bbp-groei was in 2023 zeer gematigd (0,5%) en daar komt in 2024 naar verwachting weinig verandering in (0,6%). Sentimentsindicatoren bevestigen dit beeld van zwakke groei. De maakindustrie bevindt zich duidelijk in een recessie. Daar is sprake van een daling van nieuwe orders en het wegwerken van achterstanden. De zwakke productie houdt waarschijnlijk in 2024 aan.
De hoge inflatie had een drukkend effect op de consumptiegroei in 2023. Voor 2024 en 2025 zijn de vooruitzichten iets beter omdat een combinatie van hogere lonen en een lagere inflatie de koopkracht van huishoudens ondersteunt. De arbeidsmarkt blijft krap, ondanks dat recente cijfers wijzen op enige afkoeling. Het laatste werkloosheidscijfer (6,5% in oktober) is nog steeds erg laag. Het verkrappende monetaire beleid heeft een duidelijke weerslag op de beschikbaarheid van krediet. Het laatste onderzoek van de Europese Centrale Bank (ECB) naar kredietvoorwaarden wijst opnieuw op een aanscherping van de voorwaarden voor bedrijfsleningen. Wij verwachten voor volgend jaar enige monetaire versoepeling in de vorm van renteverlagingen, maar op z’n vroegst pas in het voorjaar van 2024.
Verenigde Staten: consument toont veerkracht
De Amerikaanse economie presteerde in 2023 beter dan verwacht met een groei van 2,4%. Het lijkt er echter op dat de rek eruit is bij de consument door een afkoelende arbeidsmarkt en verkrappend monetair beleid. Daarnaast wordt ook het begrotingsbeleid van de overheid restrictiever. Dit drukt de groei in 2024 naar 1,2% en in 2025 naar 1,3%.
De krappe arbeidsmarkt, een nog altijd ruim fiscaal beleid en het opmaken van overtollige spaargelden hielpen de consument in 2023. Naar verwachting zijn de overtollige spaargelden in de eerste helft van 2024 uitgeput. Met een inflatie die nog steeds hoog zal zijn in 2024 en een laag consumentenvertrouwen, drukt dit naar verwachting de consumptiegroei volgend jaar. De arbeidsmarkt blijft krap, maar vertoont wel tekenen van afkoeling, vooral door een afnemend tempo van banencreatie.
Wij denken dat de centrale bank de beleidsrente voorlopig ongewijzigd laat. Omdat de kerninflatie naar verwachting hoog blijft, zal er pas vanaf het derde kwartaal van 2024 sprake kunnen zijn van renteverlagingen.
Opkomende markten: krappere financieringsvoorwaarden
De bbp-groei in opkomende markten zal naar verwachting in een lagere versnelling blijven. Voor 2023 voorzien wij 4,2% groei en voor 2024 3,6%. Deze naar historische standaarden lage groei is het gevolg van de zwakke externe vraag en de krappere mondiale financieringsvoorwaarden. Opkomend Azië blijft de snelst groeiende regio in 2024 (4,5%), waarbij India en China de groeimotoren zijn. Latijns-Amerika, dat worstelt met structurele zwakheden en politieke onzekerheid, zal achterblijven bij andere regio's (0,8% groei in 2024). De groeivooruitzichten voor 2025 zijn voor de opkomende markteconomieën slechts iets beter (3,9%).
Neerwaarts scenario: aanhoudend hoge inflatie
Het neerwaartse scenario voor onze vooruitzichten baseert zich op een hardnekkiger inflatie dan verwacht, bijvoorbeeld omdat consumenten blijven spenderen of er sprake is van een nieuwe stijging van de energieprijzen. Dit zal in dit scenario leiden tot verdere verkrapping (in plaats van milde versoepeling) door de centrale banken in 2024. Vervolgens leidt dit weer tot een daling van de vraag van bedrijven en huishoudens in zowel de ontwikkelde als de opkomende markten, met aanzienlijke negatieve gevolgen voor de mondiale groei. In zo'n scenario verwachten we dat de wereldwijde groei zal terugvallen naar 1,5% in zowel 2024 als 2025 (ten opzichte van 2,1% en 2,6% respectievelijk in het basisscenario).
Theo Smid - Senior Economist