Haagse Zaken
COP26, E3F en next steps
Het is alweer een jaar geleden dat staatssecretaris Vijlbrief in de Tweede Kamer zei te gaan werken aan een kopgroep van landen die hun exportkredietverzekering (ekv) in lijn willen brengen met het Klimaatakkoord van Parijs. En, zo voegde hij toe, daarvoor wilde hij wel een high-level Summit organiseren. Het liefst wel ná Corona. Corona is helaas nog niet weg. Uiteindelijk hebben we daar ook niet op gewacht. De afgelopen weken stond ons werk in het teken van de tweede Export Finance for Future Summit (E3F). Op 24 november werd deze internationale conferentie over klimaat en de ekv gehost door Nederland en online uitgezonden vanuit het World Forum in Den Haag. Hieraan vooraf ging de oprichting van E3F op 14 April 2021. Met een kopgroep van gelijkgezinde landen - Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Zweden - hebben we de afgelopen maanden het onderwerp internationaal op de agenda gezet en de Summit voorbereid.
Bijna 300 deelnemers van overheden, exportkredietverzekeraars, financiële instellingen, bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld woonden het publieke deel van de conferentie bij. Uit Europa en daarbuiten. Waarschijnlijk een handje geholpen door de laagdrempeligheid van online deelname, maar het toont óók aan dat het onderwerp internationaal leeft. Zeker na de klimaattop in Glasgow, waar 39 landen en instellingen zich committeerden aan het prioriteren van groene publieke financiering en het beëindigen van directe overheidssteun zoals publieke exportfinanciering aan fossiele brandstofprojecten in het buitenland per eind 2022.
“Dat we deze conferentie vlak na de klimaattop in Glasgow organiseren zegt dat we als Nederland stappen willen zetten om wereldwijd de exportfinanciering verder te vergroenen. Dat is ook nodig, want we willen zowel onze klimaatdoelen halen, onze toekomstige economie stimuleren en zorgen voor een gelijk speelveld. Dat lukt alleen als we samenwerken om de exportfinanciering in te zetten voor duurzame doeleinden. Nederland blijft zich via de E3F-coalitie hiervoor inspannen.” Staatssecretaris Vijlbrief tijdens de E3F Summit
Uitkomsten van de E3F-Summit We kijken terug op een succesvolle dag: de ministers van de coalitielanden hebben onder voorzitterschap van staatssecretaris Vijlbrief (Financiën) de uitkomsten van de klimaattop in Glasgow besproken en verdere afspraken gemaakt. Zo is afgesproken om de nationale aanpak voor het beëindigen van exportfinanciering aan de fossiele sector met elkaar te delen. De E3F-coalitie zal verder, met het oog op transparantie, een gezamenlijke rapportage over fossiele en klimaat positieve transacties opstellen. Ook gaat de coalitie werken aan nieuwe vormen van groene exportfinanciering en samenwerken in internationale fora zoals de OESO. Het is onze ambitie om zoveel mogelijk landen te betrekken. Dit is van belang voor een eerlijk speelveld voor exporteurs. Tijdens de afgelopen Summit hebben België, Finland en Italië zich al aangesloten.
Exportfinanciering voor klimaat De uitdaging om publieke exportfinanciering beter in te zetten voor groene projecten is enorm. Dat bleek ook uit de deelsessies die dit vanuit verschillende kanten belichtten. Er werd gesproken over de financiering van groene infrastructuur in ontwikkelingslanden met onder andere Bert Bruning, directeur van ADSB, en Climate Fund Managers (Climate Investor One). Het Internationale Energie Agentschap (IEA) presenteerde haar net zero 2050 scenario waaruit blijkt dat jaarlijkse investeringen in de energiesector, met name groene technologieën, moeten stijgen naar 5 triljoen dollar in 2030. Onderzoeker Andreas Klasen en zijn team van the Institute for Trade and Innovation (ifTI) presenteerden de paper ‘Export Credits and the Climate Transition’. Zij kwamen tot de conclusie dat ‘EXIM and ECA supported financing’ wereldwijd voor klimaat op dit moment rond de 6,7-8,4 miljard per jaar ligt. Ervan uitgaande dat zij hun huidig aandeel in de klimaatfinanciering behouden, zal dit met factor 6,8 moeten groeien naar 45,3-57,4 miljard per jaar in 2030. Kortom, kansen en uitdagingen genoeg de komende jaren voor de vergroening van de publieke exportfinanciering en - verzekering.
Afspraken op de klimaattop in Glasgow en next steps Tijdens de Summit op 24 november is afgesproken dat E3F het relevante forum is voor de implementatie van de COP-26-verklaring voor de groene energietransitie, specifiek voor exportkredieten. Ondertekenaars hebben zich met deze verklaring gecommitteerd aan “het beëindigen van nieuwe directe overheidssteun voor de internationale unabated fossiele energie sector, met uitzondering van beperkte en duidelijk gedefinieerde omstandigheden die consistent zijn met 1,5°C opwarming en de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs.” Voor Nederlandse exporteurs betekent de ondertekening van de verklaring dat Nederland versneld gaat werken aan nieuw beleid voor het beëindigen van overheidssteun in de vorm van de ekv aan de fossiele energiesector. In een debat met de Tweede Kamer op 8 december jl. heeft staatssecretaris Vijlbrief aangegeven dat hij in overleg met betrokken sectoren en stakeholders aan de uitwerking werkt en voor de zomer de Tweede Kamer laat weten hoe het kabinet wil omgaan met de reikwijdte en uitzonderingen van de verklaring in het nieuwe beleid. Daarbij kijken we uiteraard ook hoe andere landen hiermee omgaan. Ondertussen kijken wij - na een druk maar leuk internationaal jaar voor de ekv – uit naar welke collega’s het voorzitterschap van E3F het komend jaar van ons over gaan nemen. We hebben wel een vermoeden….en we blijven uiteraard lobbyen voor het betrekken van andere landen bij de E3F kopgroep.
Lianne Raap, Bram Berhitu en Annelie Kroese Afdeling Exportkredietverzekeringen en Investeringsgaranties (EKI) Ministerie van Financiën.