Klimaatverandering: risico's maar ook kansen
In het jaar waarin de Covid-19-pandemie als een schokgolf over de aarde trok, bleef een ander probleem, klimaatverandering, onverminderd de aandacht trekken. Terecht, want net als genoemde pandemie is de opwarming van de aarde een bedreiging voor de mensheid. Een tweede parallel is dat klimaatverandering behalve persoonlijk leed ook grote financiële en economische schade met zich meebrengt. Droogte, zeespiegelstijging en de door klimaatverandering noodzakelijke transitie van fossiele naar duurzame energievoorziening tasten de inkomsten van individuele burgers en ondernemingen aan en betekenen hoge kostenposten voor overheden. In samenhang hiermee betekent klimaatverandering toenemende onzekerheid over de betaalmogelijkheden van overheden en ondernemingen in de landen die getroffen worden. Een ontwikkeling die voor de Nederlandse exportsector een punt van aandacht is, en ook zal blijven.
Tegelijkertijd bieden de initiatieven die worden ondernomen om klimaatverandering te bestrijden kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. De ontwikkeling van nieuwe technologieën en investeringen in bijvoorbeeld irrigatie, ontziltingsinstallaties en de energietransitie creëert nieuwe banen en stimuleert de economische groei. Agrarische bedrijven kunnen hun expertise inzetten om de landbouw in Afrikaanse landen klimaatbestendiger te maken. Verder heeft ons grotendeels onder de zeespiegel liggende land natuurlijk veel kennis en expertise in huis waar het gaat om kustverdediging en waterbeheersing. Nederlandse exporteurs spelen ook in bijna alle deelmarkten van hernieuwbare energie een rol. Nederlandse bouw- en maritieme bedrijven zijn vooral actief bij de aanleg van offshore windparken. Maar onshore zijn er ook veel kansen, zoals in veel Afrikaanse landen met een groot onaangeboord potentieel aan hernieuwbare energie. Ten slotte kan genoemd worden dat de vraag naar klimaatbestendigheid ook mogelijkheden biedt in landen met plannen op het gebied van opwekking van hernieuwbare energie, zoals Tunesië en Jordanië.
Veranderende neerslagpatronen: droge landen droger, natte landen natter
Door de temperatuurstijging en veranderende neerslagpatronen zullen extreme weersomstandigheden vaker voorkomen. Deze gevolgen van klimaatverandering hebben een negatieve impact op de volksgezondheid, landbouw en energievoorziening. Weliswaar gaat dit op voor de hele wereld, maar sommige regio’s en landen zullen zwaarder worden getroffen dan andere. Het zijn vooral Afrikaanse landen die het meest kwetsbaar zijn voor een temperatuurstijging en veranderende neerslagpatronen. Dit is toe te schrijven aan het grote belang van de landbouwsector voor de economie en werkgelegenheid. Daarbij versterkt armoede de kwetsbaarheid voor klimaatverandering. Veel landen kennen een kwetsbare voedselproductie.
In het onderstaande scatterdiagram bevinden de landen die het meest kwetsbaar zijn voor extreme weersomstandigheden zich in het kwadrant linksboven. Niet alleen zijn deze landen kwetsbaar (wat leidt tot een hoge ‘vulnerability’-score), ook hebben ze weinig maatregelen genomen om zich aan te passen (een lage ‘readiness’-score). Deze ‘readiness’ hangt sterk samen met indicatoren als het ondernemingsklimaat, de politieke stabiliteit en de kwaliteit van de ICT-infrastructuur in het betreffende land.